9 ważnych czynników, które odgrywają kluczową funkcję w przeprowadzeniu bezpiecznego zabiegu laserem, falami radiowymi RF i światła IPL. Poznaj najbardziej dotkliwe z powikłań wynikających z nieprawidłowego użycia lasera.

Laser w kosmetologii lekarskiej to urządzenie niezwykle skuteczne i bezpieczne – ale tylko w doświadczonych rękach. Gdy zabieg wykonywany jest przez osobę o niewystarczającym zasobie wiedzy lub zbyt niefrasobliwej, skutki mogą być opłakane.

Wg różnych statystyk od kilku do nawet kilkudziesięciu procent zabiegów z użyciem lasera powikłanych jest mniej lub bardziej poważnymi skutkami ubocznymi. Zjawisko to ma bardzo złożone podłoże; bez wątpienia przyczynia się do tego brak regulacji w zakresie zbyt liberalnego dostępu do specjalistycznego sprzętu przez osoby nieodpowiednio do tego celu przygotowane. Rozważane jest utworzenie Kodeksu Dobrych Praktyk Lekarskich w Estetyce, który regulowałby kwestię wykształcenia osób oferujących zabiegu medycyny estetycznej.

Bezpieczeństwo zabiegów laserowych i powikłania polaserowe – przyczyny/

Działanie lasera polega na kontrolowanym generowaniu uszkodzeń określonych struktur skóry, a następnie ich naprawczej regeneracji. Słowa „kontrolowane uszkodzenia” mają tu kluczowe znaczenie. Oddziaływanie lasera na tkanki zależy od:

Powikłania polaserowe mogą zatem wynikać z wpływu wielu czynników: osobniczych reakcji skóry, spowodowanych chociażby przeoczeniem niektórych przeciwwskazań do zabiegu. Możliwą przyczyną jest także nieodpowiednie postępowanie pacjenta przed czy po zabiegu. I wreszcie – bardzo często szkodliwe działania uboczne lasera wynikają z zastosowania nieodpowiednich parametrów pracy lasera.

Wspomniane przeciwwskazania do wykonania zabiegu z użyciem lasera to m. in.: ciąża i laktacja, mocna opalenizna, skłonność do powstawania przebarwień czy keloidów, bielactwo, łuszczyca, aktywne infekcje skórne, atopowe zapalenie skóry. Zabieg nie powinien być ponadto przeprowadzany u pacjentów z cukrzycą, padaczką, zaburzeniami krzepnięcia krwi czy nowotworami. Stosowanie leków światłouczulających – retinoidów, niektórych ziół czy antybiotyków wymaga ich odstawienia na cztery tygodnie przed zabiegiem, inaczej wykorzystanie lasera nie jest możliwe.

Aby zminimalizować ryzyko powikłań po zabiegu laserowym, należy odpowiednio przygotować skórę do zabiegu i pielęgnować ją po nim.Podstawowe założenia to unikanie słońca, leków fotouczulających oraz używek, podrażniania chemicznego i mechanicznego skóry czy stosowania kosmetyków na bazie alkoholu. Stosowanie się do określonych zaleceń to ten element zapobiegania powikłaniom, na które pacjent ma realny wpływ. Co jednak z powikłaniami o innym podłożu? W jaki sposób laser może negatywnie wpłynąć na skórę?

Niepożądane oblicze lasera.

Zabiegi upiększające zawsze obciążone są ryzykiem powikłań. Jak już wspomniano, ryzyko to determinowane jest wieloma czynnikami, z których tylko część jest modyfikowalna. Działania niepożądane lasera można podzielić na objawy uboczne, towarzyszące samemu zabiegowi lub występujące bezpośrednio po nim. Są one wyrazem fizjologicznej reakcji skóry na światło lasera i obejmują ból, zaczerwienienie, pieczenie, obrzęk czy zwiększenie wrażliwości skóry. Ustępują one samoistnie maksymalnie kilka dni po zabiegu. Znacznie poważniejsze są powikłania pozabiegowe, których efekt może być przemijający lub trwały, zawsze jednak ma bardzo uciążliwy charakter. Spośród powikłań najczęściej zdarzają się poparzenia (47%), powstawanie blizn (39%) oraz zmiany pigmentacyjne (24%). W przypadku wykonywania depilacji laserowej powikłanych może być aż 36% zabiegów, dla laserowego usuwania przebarwień ten odsetek to nawet do 30%.

Najbardziej dotkliwe z powikłań wynikających z użycia poszczególnych typów lasera to:

• Laser CO2 czy laser Er: Yag stosowane w zabiegach biostymulujących mogą prowadzić do powstania rumienia, zapalenia skóry, hiper – lub hipopigmentacji oraz reaktywacji infekcji opryszczkowej; inne powikłania to blizny przerostowe czy powstanie linii demarkacyjnych, czyli odbarwienia skóry na granicy obszaru skóry poddanego zabiegowi. Linie te najczęściej zlokalizowane są na linii żuchwy i mogą pojawić się nawet wiele miesięcy po zabiegu; jedynym sposobem na ich zminimalizowanie są silne peelingi chemiczne.
• Laser Nd: Yag wykorzystywany do usuwania przebarwień może powodować powstanie blizn, oparzeń, owrzodzeń, strupów lub zmian pigmentacyjnych.
• Laser argonowy, Nd: Yag czy IPL stosowane do usuwania naczynek mogą prowadzić do powstania hipopigmentacji czy powstania trudno gojących się strupów wzdłuż przebiegu leczonej zmiany, punktowe krwawienia, obrzęk i świąd.
• Laser diodowy, aleksandrytowy czy rubinowy wykorzystywane w zabiegach depilacji laserowej generować mogą obrzęk, hipopigmentację skóry, oparzenia czy wysypkę.

Warto wiedzieć.

Najwięcej kontrowersji wzbudza kwestia związku między zabiegami z wykorzystaniem światła IPL czy laserowej radiofrekwencji a zanikiem tkanki tłuszczowej na twarzy. W opinii wielu specjalistów technologie te nie powodują wspomnianych działań ubocznych, jednak w niektórych publikacjach znaleźć można doniesienia o sporadycznie występujących przypadkach zaniku tkanki tłuszczowej z okolic policzków. Jedynym sposobem terapii jest wtedy przeszczep własnej tkanki tłuszczowej pacjenta, wypełniacze czy interwencja chirurgiczna. Ponadto w internecie znaleźć można szereg zdjęć i wypowiedzi pacjentów, którzy nie mają wątpliwości co do związku zabiegu IPL czy RF z zanikiem tkanki tłuszczowej na twarzy. Efekt termiczny generowany przez użycie IPL może bowiem indukować trwały zanik komórek tłuszczowych.

Opracowała: mgr analityki medycznej Justyna Mazur. Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego