Kwas hialuronowy usieciowany i nieusieciowany.

Co w praktyce oznaczają i jaka jest między nimi różnica? Dlaczego usieciowany kwas hialuronowy lepiej sprawdza się jako wypełniacz, a nieusieciowany przynosi błyskawiczny efekt nawilżenia i poprawy kondycji skóry?

Wypełniacze są to substancje  wykorzystywane w medycynie estetycznej celem poprawy wyglądu skóry, modyfikacji kształtów, wypełniania ubytków, wygładzania zmarszczek i wielu innych. Zabiegi z ich wykorzystaniem należą do jednych z częściej wykonywanych, choćby ze względu na fakt, że przy małej inwazyjności i odwracalności efektów, można w krótkim czasie uzyskać znaczną poprawę kształtu oraz wyglądu skóry.

Przez wiele lat poszukiwano substancji idealnie nadającej się do wykorzystania w roli wypełniacza. Podejmowano próby używania tłuszczu pobranego z tkanek własnych pacjenta i chociaż odchodzono już od tej metody, to jednak w ostatnich latach przeżywa ona renesans, głównie dzięki udoskonaleniu technik pobierania tkanek własnych pacjenta. Zastosowanie znajdowały również parafina, silikon oraz kolagen. Ten ostatni przynosił najlepsze rezultaty, jednak ze względu na duży potencjał uczulający powoli odstępuje się od jego stosowania na korzyść związków stymulujących produkcję endogennego kolagenu przez komórki własne skóry. Takimi właściwościami cechują się na przykład hydroksyapatyt wapnia lub kwas polimlekowy. Jednak bezsprzecznie od kilkunastu lat miejsce w czołówce najpopularniejszych i najszerzej wykorzystywanych w medycynie estetycznej wypełniaczy zajmuje kwas hialuronowy.

Czym właściwie jest kwas hialuronowy?

Kwas hialuronowy jest to związek naturalnie występujący w organizmie człowieka. Jego największe ilości znajdują się w tkance łącznej, nabłonku, a także tkance nerwowej. Jako jeden z głównych składników macierzy zewnątrzkomórkowej kwas hialuronowy tworzy dogodne środowisko dla proliferacji (wzrostu) i migracji komórek. Charakteryzuje się również dużymi zdolnościami do wiązania cząsteczek wody dzięki swoim hydrofilnym właściwością.

W medycynie estetycznej właśnie dzięki powyższym atrybutom, a także ze względu na obojętność względem układu immunologicznego (cząsteczka kwasu hialuronowego ma identyczną budowę niezależnie od organizmu z którego pochodzi od bakterii po człowieka) i brak reakcji alergicznych przy jego stosowaniu znajduje niezmiennie od kilkunastu lat stałą pozycję w roli wypełniacza modyfikującego kształt i przywracającego skórze zdrowy wygląd. Kwas hialuronowy z powodzeniem wykorzystywany jest przy zabiegach wygładzania zmarszczek, wypełniania blizn, a także do modyfikowania kształtu twarzy, nadawania jej pożądanego owalu, powiększania warg, kształtowania pośladków, ramion, łydek i przy wielu innych zabiegach.
Istnieją dowody na to, że poza samym efektem miejscowym wynikającym z fizycznego wypełnienia, uniesienia bądź nawilżenia tkanek poprzez aplikowanie związków kwasu hialuronowego, nie bez znaczenia jest również fakt stymulacji fibroblastów obecnych w tkance łącznej pacjenta do wzmożonej produkcji kolagenu w miejscu iniekcji. Dzieje się tak za sprawą mechanicznego oddziaływania wypełniacza rozpierającego tkanki oraz poprzez samo podrażnienie skóry w trakcie zabiegu. Wzrost zawartości kolagenu dodatkowo przyczynia się do poprawy elastyczności i wyglądu skóry. 

Kwas hialuronowy usieciowany i nieusieciowany, czym się różnią?

W medycynie estetycznej można spotkać się z dwiema formami występowania kwasu hialuronowego – usieciowaną oraz nieusieciowaną. Jednak co te terminy oznaczają w praktyce i jaka jest między nimi różnica?

Kwas hialuronowy usieciowany.

Usieciowanie kwasu hialuronowego polega na poddaniu go chemicznej modyfikacji i wytworzenia wiązań pomiędzy cząsteczkami celem połączenia ich w większe konglomeraty. Dzięki temu stają się one trudniej dostępne i w mniejszym stopniu narażone na działanie hialuronidazy – enzymu naturalnie występującego w organizmie człowieka i odpowiedzialnego za rozkładanie cząsteczek kwasu hialuronowego. Nabierając powyższych właściwości kwas hialuronowy zyskuje zdolność znacznie dłuższego czasu pozostawania w miejscu iniekcji, a przez to lepiej sprawdza się w roli wypełniacza. W zależności od ilości zaaplikowanego kwasu, stopnia usieciowania, miejsca aplikacji oraz samych właściwości organizmu pacjenta może on pozostawać w skórze nawet do roku (najczęściej jest to przedział czasowy sześciu do dwunastu miesięcy). Czas pozostawania wypełniacza w miejscu iniekcji może ulec skróceniu w przypadku narażania skóry na działanie wysokiej temperatury na przykład podczas opalania (na słońcu lub w solarium), a także pod wpływem dymu tytoniowego u nałogowych palaczy. Minusem usieciowania jest fakt, że po wprowadzeniu modyfikacji kwas hialuronowy traci swoją wyjątkową zdolność do wiązania cząsteczek wody przez co w znacznie mniejszym stopniu przyczynia się do poprawy nawilżenia skóry. W tym miejscu o wiele lepiej sprawdza się kwas hialuronowy nieusieciowany.

Kwas hialuronowy nieusieciowany.

Nieusieciowanie oznacza pozostawienie cząsteczek kwasu hialuronowego w formie natywnej, czyli takiej w jakiej naturalnie występuje w organizmie. W takim kształcie zachowuje on swoje właściwości wiązania cząsteczek wody, a są one nie małe – jedna cząsteczka kwasu hialuronowego może związać nawet kilkaset cząsteczek wody zyskując przez to około czterdziestokrotne zwiększenie objętości. Niestety wypełniacze nieusieciowane nie pozostają bez wad. W tym wypadku największą stanowi podatność związku na działanie hialuronidazy i szybkie usuwanie wypełniacza z miejsca iniekcji. Chociaż efekt nawilżenia skóry jest znakomity i niemal natychmiastowy, to obserwować można go najwyżej przez kilka dni, po czym dla podtrzymania efektu konieczne jest powtórzenie zabiegu.  Z tego względu kwas hialuronowy w formie natywnej wykorzystywany jest rzadziej w roli wypełniacza, a raczej celem doraźnej poprawy stanu tkanki łącznej – na przykład latem, kiedy po intensywnym opalaniu skóra staje się przesuszona, wiotka i nabiera niezdrowego wyglądu. Wypełniacze nieusieciowane sprawdzają się w takich przypadkach znakomicie przynosząc błyskawiczne efekty w poprawie struktury, wyglądu i kondycji.

Czy istnieje forma kwasu hialuronowego łącząca zalety obu rodzajów wypełniacza?

Podejmowano próby chemicznych modyfikacji cząsteczek kwasu hialuronowego mających na celu wytworzenia bariery ochronnej wokół jego cząsteczek osłaniającej go przed działaniem hialuronidazy przy jednoczesnym zachowaniu naturalnej zdolności do wiązania cząsteczek wody. Grupa naukowców z Kliniki Dermatologii i Wenerologii Uniwersytetu Marcina Lutra w Niemczech jest w trakcie badań nad zastosowaniem związków kwasu hialuronowego w powiązaniu z molekułami glicerolu. Chociaż początkowo wiązano duże nadzieje przy opracowywaniu powyższej metody, wstępne  testy laboratoryjne zdają się pokazywać, że kwas hialuronowy w takiej formie traci zdolność stymulowania fibroblastów do produkcji kolagenu. Związek wymaga jeszcze przebadania podczas testów klinicznych, jednak najprawdopodobniej nowa forma nie spełni pokładanych w niej oczekiwań.

lek. med. Anna Kołodziejska

Źródło: Comparison of noncross-linked and cross-linked hyaluronic acid with regard to efficacy of the proliferative activity of cutaneous fibroblasts and keratinocytes in vitro. Authors: Johannes Wohlrab MD,David Wohlrab MD,Reinhard H.H. Neubert PhD
http://www.drugbank.ca/drugs/DB08818